Een ‘deftige’ kerk

De kerk viel na nog geen tachtig jaar ten prooi aan de sloopkogel
Foto: Het Utrechts Archief

Het is bijna kerstmis. Wie kan zich nog de magie van de kerstnachtmis herinneren, de vele gelovigen die samenkwamen in de kerk en daar het feest van Jezus’ geboorte vierden? “Ik kom alleen nog met Kerstmis en Pasen in de kerk”, hoor je soms. En vaak ook dat niet meer.

Eens stond er aan de Biltstraat, ter hoogte van nummer 333, waar voorheen onder andere Atelier De Wijde Doelen gevestigd was, een reusachtige rooms-katholieke kerk, de Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming. Wittevrouwen was ooit een katholiek bolwerk. Na de reformatie in de zestiende eeuw was het katholieke geloof verboden en ging men ondergronds. Daarvan getuigen nog de verschillende schuilkerken in Utrecht. Ook aan de Biltstraat heeft een schuilkerkje gestaan, de tot kerk verbouwde herberg ’t Boompje. Pas in 1853 werd de openlijke belijding van het katholieke geloof weer toegestaan en kwam ook de O.L. Vrouweparochie tot bloei. In 1886 werd de latere deken Roes benoemd tot pastoor. Roes was een energieke man en liet aan de Biltstraat een enorme kerk bouwen. Architect was Alfred Tepe, na Cuypers de belangrijkste architect van de neogotiek in Nederland. Op Eerste Kerstdag 1894 om 4 uur ’s morgens werd de kerk met een hoogmis in gebruikgenomen. Het was, met 1400 zitplaatsen een van de grootste kerken van Nederland, maar op hoogtijdagen was dat vaak nog niet groot genoeg. De bloeiperiode was van korte duur; het aantal kerkgangers daalde snel en dus werden de kosten te hoog. Ook Monumentenzorg bood geen soelaas. “De kerk miste dat imposante, dat eigene met eeuwigheidswaarde. Zij had geen mooie toren en geen ingetogen plein”, aldus Henk van Veenendaal in het Utrechts Nieuwsblad van 1 mei 1972. De laatste mis was op 13 februari 1972, nog geen tachtig jaar na de opening. “De ‘deftige’ kerk gaat tegen de grond”, kopte de krant.

Op de plaats van de gesloopte kerk kwam in 1974 een kleinere kerk, achter een appartementencomplex. Ook deze kerk – nu vind je er kinderopvang Partou – was geen lang leven beschoren. In 1992 werd ook dit nieuwe kerkgebouw gesloten.

Bronnen:

Drs. H.A. Denneman: Wittevrouwen en Buiten-Wittevrouwen. Stichting De Plantage, Utrecht 1997

Henk van Veenendaal: De ‘deftige’ kerk gaat tegen de grond, Utrechts Nieuwsblad 1 mei 1972

Het Utrechts Archief