Wittevrouwse straten

Wittevrouwen in 1570; de locatie van Den Santhoff is omcirkeld

In de lente verscheen Het Utrechts straatnamenboek van Erik Tigelaar. Een degelijk werkje, waarin iedereen de geschiedenis en verklaring van de naam van hun straat kan vinden. De Stadsgeschiedenis in het boek is al even interessant. Een goede reden voor een duik in twee lange Wittevrouwse straten: de Zandhofse- en de Bollenhofsestraat.

Tot 1800 was de vorm van de wijk al zichtbaar door de Biltstraat (toen Steenweg geheten) aan de zuidkant van de wijk. De Biltse Grift begrenst in een boog de noordkant. Er liepen nog geen echte straten door de wijk, wel wat zandpaden die door de velden naar de boerderijen liepen. Zoals de Bischopssteeg die in 1625 op de plek van de huidige Obrechtstraat lag. Wittevrouwen was toen een gebied met molens, boerderijen, akkers en weilanden. De boerderij en kwekerij waar later de Zandhofsestraat naar genoemd is, wordt al vermeld in het register van tapperijen in 1640. Deze hoeve werd Den Santhoff, en ook wel De Oude Kerk, genoemd. Later is het huis gebruikt als roomse schuilkerk. Den Santhoff stond ten noordoosten van de kruising van de Gildstraat en de huidige Oude Kerkstraat.

Tussen 1800 en 1860 komen er echte straten in Wittevrouwen. In die periode staat ook voor het eerst de Pollenhof of Bollenhof vermeld, een Warmoezeniershof (groentekwekerij). Deze hoeve fungeerde als herberg en verstrekte gebak in de vorm van bollen aan de gasten. Op de plek van de hoeve staat nu Buurthuis De Warmoes. De gemeente veranderde de naam in Pollenhof en de straat werd Pollemanssteeg genoemd, en ook, Weg naar de Badplaats. Op de plek van de tegenwoordige Griftkade was sinds 1873 in een uitstulping van de Grift Zwemschool De Storm gevestigd. Deze werd in de jaren twintig gesloten in verband met de vervuiling van het water door de gasfabriek. Later werd op deze plek ‘De Halter’ gebouwd, de voormalige worstelschool van de jonge Anton Geesink. Na 1880 ontwikkelt de wijk zich razendsnel dankzij de industriële revolutie. In 1890 krijgen de Bollenhofse- en Zandhofsestraat hun officiële naam.

Tigelaar, E, Het Utrechts straatnamenboek, WBOOKS, Zwolle, 2023

Putter, M e.a., Een straatje om in Wittevrouwen, De Plantage, Utrecht, 1988

Denneman, H., Wittevrouwen en Buiten-Wittevrouwen, De Plantage, 1997

Met dank aan ‘straatonderzoekers’ Nico Holvast en Ruurd van der Zee