Een ingang als een tempel in de Bekkerstraat
Foto: Eric Westzaan

Zoekend naar terracotta kopjes en andere gevel-sierende elementen viel het me op dat op een aantal plekken in de wijk huizen te vinden zijn met blinde ramen. In de Zandhofsestraat bijvoorbeeld (nummers 66 tot 82) en in de Poortstraat (nummers 60 tot 70). Wat is hiervan de reden? 

Het dichtmetselen van ramen heeft iets met de belasting te maken, heb ik weleens horen zeggen. Is dat zo? Sinds 1812 werd er in Nederland belasting geheven op ramen en deuren, een soort vermogensbelasting. Ramen dichtmetselen zou dus lucratief zijn geweest. Vanaf 1833 had het echter geen nut meer omdat de belasting vanaf dat moment ook gold voor dichtgemetselde vensters. De wet werd overigens in 1896 afgeschaft. Veel huizen in Wittevrouwen werden juist rond die tijd gebouwd. Belastingheffing als reden voor het dichtmetselen is daarom niet erg aannemelijk. 

Een betere reden is te vinden in de architectuur. De neorenaissancistische bouwstijl uit die tijd maakte rijkelijk gebruik van bouwstijlen uit het verleden, waaronder de classicistische stijl, gebaseerd op de architectuur van de klassieke oudheid. Classicistische gebouwen hadden een eenvoudige hoofdvorm met evenwichtige verhoudingen. Dit zou bijdragen aan de evenwichtigheid van de mens(!). Een classicistisch gebouw herkennen we onder meer aan een symmetrische voorgevel en indeling, pilasters en een voorgevel die gedeeltelijk iets uitsteekt, een zogenoemd middenrisaliet. Het idee was dat zo’n gebouw daardoor deed denken aan een tempel. In dit streven naar regelmaat passen ook de blindvensters. Ze worden al eeuwen toegepast om een vast ritme aan de gevelindeling te geven. Waarom dan niet gewoon ramen? Dat had meestal te maken met de indeling van het huis. Binnenshuis kan een blinde muur soms handig zijn, bijvoorbeeld in een trappenhuis. Aan de bouwtekening van Poortstraat 60-70 is de regelmaat duidelijk af te lezen. Naast blindvensters zijn er in de wijk ook andere classicistische ‘tempel’-elementen te vinden, zoals de fraaie deur in de Bekkerstraat.