Nienke Miedema woont met haar gezin in de voormalige polikliniek
Foto: Eric Westzaan

Veertig appartementen en vijftien woningen krijgen een plek in en rond het voormalig Ooglijdersgasthuis aan de F.C. Dondersstraat. Eigenaar Driestar B.V. geeft daarvoor in 2017 de opdracht. Omwonenden zijn ernstig bezorgd over afnemend woongenot door overmatige bebouwing en minder groen, parkeren, wateroverlast en verkeersdruk. Inmiddels wordt er volop gewoond en kan teruggeblikt worden op een bijzondere bouwperiode. 

Ronald Willemsen van Asnova architecture krijgt de uitdagende opdracht voor het ontwerpen van woningen en appartementen in oudbouw en nieuwbouw, en een parkeergarage. Dat doet hij samen met Jan Wijnand Groenendaal van JWG architecten, die veel nieuwbouwkennis in huis heeft. Willemsen: “Driestar wilde het liefst een maatschappelijke bestemming, zette zich daar ook enorm voor in. Een school en een hotel zijn overwogen, maar dat bleek niet haalbaar. Bij de omwonenden was veel onrust. Het is ook geen sinecure om drie jaar in een bouwput te moeten leven, ook te danken aan werkzaamheden aan het riool.”

In 1960 is behoorlijk huisgehouden in het gebouw en komt er veel beton en staal in de nieuwe polikliniek en het hoofdgebouw. De architecten proberen de diverse verbouwingen zichtbaar te maken. In het hoofdgebouw herstellen ze oude elementen en balken, zodat ook de originele plafonds weer tevoorschijn komen. Willemsen: “Er zijn bijzondere hoeken, extra verdiepingen, prachtige raampartijen en kapconstructies, oude bogen en glas in lood, erg mooi allemaal. Er is goed gelet op duurzaamheid: alles is stevig geïsoleerd en er is geen gas, maar stadsverwarming en zonnepanelen. De grootste veranderingen zie je aan de binnenzijde. We hebben ons ervoor ingezet het gebouw te laten zijn wat het was en is.” 

Krent uit pap

Eind 2019 is de presentatie van de appartementen en woningen in het Spoorwegmuseum. De opkomst is groot en de woningen gaan als warme broodjes weg. De prijzen variëren afhankelijk van ligging en grootte van vijf ton tot rond één miljoen euro. Jeannette Loonstra verkoopt de woningen en appartementen namens makelaars Muus & IJzerman en Paul Dijkstra in verband met haar gedegen kennis van de transitie van rijksmonumenten naar woonbestemmingen. Loonstra: “De laatste zes appartementen worden nu afgebouwd en daarna verkocht. Bij transformatie kun je niet alles exact voorspellen, want het hangt er nogal vanaf wat onder plafonds en muren vandaan komt.” De kopers variëren van jong tot oud, hebben kinderen of zijn alleenstaand en zijn merendeels hoogopgeleid. “Ik woonde in mijn studententijd tegenover het Ooglijdersgasthuis en was toen al weg van het gebouw. Het is een cadeau als je dat dan later mag verkopen. Het is de krent uit de pap voor mij als makelaar, maar dat geldt ook voor de ontwikkelaar, het bouwteam en de onderaannemers. Vanaf het begin waren we allemaal verliefd op het pand en we zijn trots op het resultaat.”

Positief verder

Nienke Miedema woont met partner Ivo, Flo (7) en Siep (5) in een van de vier patiowoningen van de voormalige polikliniek in de binnentuin van het Ooglijdersgasthuis. Ze komen uit de Klaverstraat en zijn dolgelukkig met dit veel grotere huis, dat baadt in het licht dat binnenvalt door de buitenmuren van in staal gevatte ramen. De grijze gietvloer weerkaatst de zon die getemperd wordt door tuleachtige vitrage, gemaakt van gerecyclede petflessen. Witte binnenmuren, blond hout en een lengtebrekend eiken muur-en-plafondframe treffen het oog. Miedema: “De kinderen vinden het heerlijk hier en het is veilig spelen in de binnentuin. We kochten het huis drieënhalf jaar geleden op basis van een schets; daar moet je wel vertrouwen in hebben. We kijken uit op de achterkant van de nieuwbouw aan de Cornelis Evertsenstraat. Heel smaakvol gedaan, past mooi bij de overige panden en de huizen zijn minder hoog geworden door acties van omwonenden.” Miedema’s geschiedenis is verbonden met deze plek, haar opa lag een half jaar in het gasthuis. De eerste patiënten waren twee weeskinderen uit Enkhuizen, de stad waar zij opgroeide. Een maand geleden organiseerden de straten rond het gasthuis een feest voor de nieuwe bewoners. Miedema: “Dat voelt als een warm welkom. De afgelopen periode was niet mis, ook door het corona-thuiswerken. Er was forse geluidsoverlast, gekmakend heien en hel licht van bouwlampen in slaapkamers. Iedereen die ik daar sprak, zegt: ‘Nu het klaar is vinden we het heel leuk. We gaan positief verder met wat er is ontstaan’.” 

Hoe het was...
Hoogleraar geneeskunde en fysiologie F.C. Donders is de oprichter van het Ooglijdersgasthuis, dat in 1853 opent aan het Janskerkhof. Bij het 25-jarig bestaan volgt prof. dr. H. Snellen (1834-1908) hem op. In 1891 meldt Snellen plannen voor nieuwbouw met Dirk Kruijff als architect. Kenmerkend voor zijn neorenaissancestijl zijn de natuurstenen decoraties, speklagen, kruiskozijnen, rondboogvensters en een spitse, getrapte dakpartij. De opening van het toenmalige L-vormige gebouw aan de huidige F.C. Dondersstraat is in 1895. Het rode bakstenen hoofdgebouw heeft drie verdiepingen met meerdere kappen. Patiënten vanuit heel Nederland en het buitenland weten het nieuwe Ooglijdersgasthuis te vinden. Er zijn meerdere toevoegingen aan het gebouw in 1902, 1930 – architect Mertens en de nieuwe zakelijkheid – en 1960. In 1989 verhuist het gasthuis naar De Uithof. Sinds 1990 huist Hogeschool Utrecht Institute for Life Sciences & Chemistry in het Ooglijdersgasthuis. In 1996 is er nog een renovatie en restauratie voor de Hogeschool. Eind 2015 verhuist deze onderwijsinstelling ook naar De Uithof.

...en hoe het is
Sinds 2011 is Driestar BV eigenaar van het Ooglijdersgasthuis. Veertig appartementen en vijftien woningen worden opgeleverd in 2021. Ieder appartement heeft een eigen privébuitenruimte, balkon (met erin gestanste snellenkaart, net als bij de toegangspoorten) of dakterras in de kap. De originele stijlkamer is bewaard, en onderdeel van de VVE, beschikbaar voor bijeenkomsten van de bewoners. Elke bewoner heeft een eigen parkeerplaats in de afgesloten garage met tachtig parkeerplaatsen onder de elf nieuwe stadswoningen aan de Cornelis Evertsenstraat.

• hetutrechtsarchief.nl
• ooglijdersgasthuis.nl
• asnova.nl 
• plegt-vos.nl (de bouwer; mooi filmpje over de transformatie!