Herman Steendam, voorzitter Stichting Herdenkingsmonument Fort de Bilt, bij het monument Foto: Nynke Hielkema
Hoe vaak ben ik er niet langs gefietst zonder te weten wat zich daar heeft afgespeeld? In Fort de Bilt aan de Biltsestraatweg zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog 140 mensen gefusilleerd, vooral verzetsstrijders en politieke gevangenen. Zij worden herdacht in een jaarlijkse bijeenkomst, altijd op de zaterdag voorafgaand aan 4 mei.
Op Fort de Bilt
worden bijvoorbeeld A. van Driel en K.P. van de Sande herdacht. Zij waren zogenaamde ‘line-crossers’ die opgepakt waren bij hun verzetsactiviteiten tussen bezet Noord- en bevrijd Zuid-Nederland; activiteiten als het overzetten van piloten door de Biesbosch, vanaf november 1944. Zij werden beiden gevangen gezet op het Wolvenplein en op 30 april 1945 gefusilleerd op het fort.
Met Herman Steendam, voorzitter van de Stichting Herdenkingsmonument Fort de Bilt, staan we op de zogenaamde bloedbaan op het fort. “Hier stonden de Duitse soldaten klaar om de ter dood veroordeelden te fusilleren. Waar nu het monument staat, stonden de veroordeelden.” In 1949 werd het monument, van Leo Jungblut uit De Bilt, onthuld. Het is een vrouw met een lauwerkrans, een jongen en een hond en stelt een gezin voor dat incompleet is na de executie van de pater familias. Naast het beeld staat een luidklok, in 1995 werden zes herdenkingsstenen geplaatst met daarop de namen van alle gefusilleerden. Ook is er een luchtdichte bunker waarin de ter dood veroordeelden soms werden opgesloten. Zij moesten zelf voor hun zuurstof zorgen door het handmatig draaien van een luchtpomp.
Aanvankelijk vond de jaarlijkse dodenherdenking van Utrecht plaats op het fort. Nadat op het Domplein een herdenkingsbeeld was geplaatst, werd de 4-mei-herdenking daarheen verplaatst. Toch wordt ook de jaarlijkse herdenking op het fort goed bezocht. Dit jaar is deze op zaterdagavond 29 april, met Ad van Liempt, journalist en auteur van diverse oorlogsboeken.
“We krijgen nog vaak vragen van nabestaanden”, aldus Steendam, “die verwijzen we zo mogelijk door naar de oorlogsgravenstichting of het NIOD. Doel van onze stichting is om de herinnering aan de mensen die hier gedood zijn levend te houden.” Gezien de nog altijd grote opkomst elk jaar lijkt die missie geslaagd.
Wilt u de herdenking op 29 april dit jaar bijwonen? Kijk voor actuele gegevens op: www.monumentfortdebilt.nl.