Het eerste jaar, 1966: wachten op het toelatingsexamen.
Foto: L.H. Hofland, collectie Het Utrechts Archief, cat.126993.
Afgelopen najaar was het 50 jaar geleden dat toenmalig minister van onderwijs Diepenhorst de eerste School voor (de) Journalistiek opende, en wel in de Palmstraat. Reden voor een gesprek met Bert Determeijer.
Determeijer, bewoner van de Poortstraat, was zowel student als docent aan (de) School voor de Journalistiek. Hij begon zijn studie in 1968. Hij heeft nog veel herinneringen aan de begintijd van de school. Het pand aan de Palmstraat bestaat niet meer. “Het was een oude, afgetrapte bende. Je vindt er niets van terug,” vertelt hij. “Er is op die plek een basisschool gekomen. Mijn kinderen hebben daarop gezeten, dat vond ik wel een magisch gevoel: zij leerden lezen en schrijven waar ik het vak van journalist heb geleerd.” Determeijer is nu met pensioen.
De school kent een bewogen geschiedenis. Opgericht als een schoolse, degelijke vakopleiding wordt de school al snel ‘de meest gedemocratiseerde onderwijsinstelling in West-Europa’. Studenten en enkele docenten schrijven in Café Binnen Best aan de Biltstraat een concept-leerplan, waarbij de studenten zelf bepalen wat zij willen leren. Bert was een groot voorstander van het plan Binnen Best. “Wij wilden dat schoolse onderwijs niet meer,” zegt hij. “Maar toen ik in 1972 van de opleiding kwam, realiseerde ik me ook dat het diploma wel iets moest voorstellen. De vrijheid was groot en er zijn heel wat studenten tussen de wal en het schip gevallen, omdat zij hun eigen onderwijs niet konden vormgeven.” Zelf weigerde hij zijn diploma. “Het ging ons niet om het papiertje, maar om de inhoud. Wij waren redelijk idealistisch, dat konden we ons permitteren: de kranten zaten te springen om journalisten.”
Foto: Eric Westzaan
Bert heeft veel geleerd van de projecten waaraan hij deelnam. “Het projectonderwijs was mij op het lijf geschreven,” zegt hij. “Zo zijn we in het schooljaar ’69-’70 naar het Sloegebied in Zeeland geweest. Dat moest een industriegebied worden. Wij streken daar een week neer om allerlei interviews af te nemen. Dat inspireerde me om later iets soortgelijks te doen als docent.” Ook bedacht hij de ‘poldersafari’. “We gooiden een dubbeltje op de kaart van Nederland en daar bivakkeerde dan een groep studenten, om reportages te maken. Studenten mochten op fietsafstand verhalen maken.”
Wanbeleid
Er is een foto uit 1986 – de school was toen al weg uit de Palmstraat – waarop de docent Bert Determeijer te zien is met een bordje ‘WANBELEID’ om zijn nek. “De school had de opleiding voorlichting afgestoten omdat voorlichters ‘vijanden’ waren. Ik was het daar niet mee eens, ook een voorlichter moet een boodschap helder kunnen brengen. De toenmalige directie had zich niet gerealiseerd dat dit ook consequenties had voor het budget. Er moest flink bezuinigd worden en de directie schoof dat voor zich uit. Dat vond ik getuigen van wanbeleid. De studenten hadden een bezetting georganiseerd en de docenten keken er maar een beetje naar. Ik vond dat ook wij docenten moesten meedoen.”
Veranderd
Tussen 1990 en 2000 werkte Bert als regionaal correspondent voor NRC-Handelsblad. “Toen ik daar net aan de slag was, liep ik door de Hennepstraat. De boel was afgezet en van een buurvrouw hoorde ik dat er een dubbele moord was gepleegd. Ik dacht dat dit niet interessant zou zijn voor mijn krant. Zo liep ik mijn eerste primeur mis.” Bert heeft Wittevrouwen zien veranderen. Toen hij er kwam wonen waren de huizen er goedkoop. Maar in de jaren tachtig werd de wijk populair. Nog steeds voelt hij zich er thuis. Dat veel studenten van toen nog in de wijk wonen, verbaast hem niet. “Het is een fijne wijk, dichtbij het centrum.” Ook de journalistiek is in de loop der tijd veranderd. “Het vermaakselement heeft veel meer ruimte gekregen. Wij gingen voor de serieuze journalistiek,” zegt hij. ‘’Ik kreeg nog mee dat ik als journalist de democratie moest bewaken. Nu willen ze allemaal ‘Man bijt hond’ doen. En er is geen serieuze regionale verslaggeving meer. Daar is geen budget meer voor. Via nu.nl komen de mensen toch wel aan hun nieuws.”
Bronnen:
- Ad van Liempt en Janny Ruardy (red): School maken in het hart van Nederland
- Roel Zaadnoordijk: Terugblik op de toekomst
- Waar zijn ze gebleven? Oud-studenten School voor journalistiek 1966-1998